Vücutta nitrik oksit üretilmesini artıran bir meyve: Noni

Noni, Morinda citrifolia adlı tropikal ağacın meyvesidir. Güneydoğu Asya’da, özellikle Polinezya’da yetişir. Sarı renkli, mango büyüklüğündeki meyvenin tadı acıdır ve bazen kokmuş peynir gibi belirgin bir kokusu vardır. Polinezya halkları 2000 yılı aşkın bir süredir geleneksel halk tıbbında kabızlık, enfeksiyonlar, ağrı ve artrit gibi sağlık sorunlarını tedavi etmek için yaygın olarak noni meyvesini kullanmaktadırlar.

Günümüzde noni çoğunlukla meyve suyu olarak tüketilmektedir. Noni suyu, güçlü antioksidanlarla doludur ve çeşitli sağlık yararları vardır (1). 2002 yılında Avrupa Birliği’nde yeni bir gıda olarak kabul edilmiştir. Bu meyve fenolik bileşikler, özellikle kumarin, flavonoid ve iridoid bileşikler gibi aktif bileşenler içerir. Meyveye atfedilen farmakolojik özellikler arasında anti-inflamatuar, anti-kanser ve antioksidan özellikler bulunur. Noni, diyabet, yüksek tansiyon, iltihaplanma ve kanser gibi birçok hastalığın tedavisinde halk ilacı olarak kullanılmıştır.

Çoğu meyve suyu gibi, noni suyu da çoğunlukla karbonhidrat içerir. Cilt ve bağışıklık sağlığı için gerekli olan C vitamini açısından zengindir (2). Ek olarak, besinlerin enerjiye dönüştürülmesine yardımcı olmak da dahil olmak üzere vücudumuzda birçok önemli rol oynayan harika bir biyotin ve folat (B vitaminleri) kaynağıdır (3).

Noni suyu nasıl etki eder?

1985 yılında biyokimyacı Ralph Heinicke tarafından noni meyvesinde prokseronin adlı bir bileşik bulunduğu tespit edildi (4). Bu madde vücutta bir enzimin etkisiyle kseronin haline gelir. Heinicke’ye göre, kseronin vücuttaki proteinleri onarmak gibi olağanüstü bir özelliğe sahiptir.  Proteinlerin vücutta birçok işlevi vardır, bu nedenle bu proteinlerin onarılması sağlık üzerinde birçok yönden faydalı etkiye sahip olacaktır. Yani kseronin, metabolizmanın ve biyolojik fonksiyonların doğal bir düzenleyicisidir.  Bu hipotez, noni meyvesinin çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmasını açıklamaktadır.

Noni suyu güçlü antioksidanlar içerir

Antioksidanlar, serbest radikal adı verilen moleküllerin neden olduğu hücresel hasarı önler. Vücudumuz, optimal sağlığı korumak için sağlıklı bir antioksidan ve serbest radikal dengesine ihtiyaç duyar (5). Araştırmalar, noni suyunun potansiyel sağlık yararlarının muhtemelen güçlü antioksidan özellikleriyle ilişkili olduğunu gösteriyor (6, 7, 8). Noni suyundaki ana antioksidanlar arasında beta karoten, iridoidler ile C ve E vitaminleri bulunur (5, 9). Özellikle, iridoidler, test tüpü çalışmalarında güçlü antioksidan aktivite gösterir (10). Araştırmalar, noni suyunda bulunan antioksidanlar açısından zengin bir diyetin kalp hastalığı ve diyabet gibi kronik durumların riskini azaltabileceğini göstermektedir (11, 12).

Noni suyunun sigara içenlere potansiyel faydaları

Noni suyu, özellikle sigara dumanından kaynaklanan hücresel hasarı azaltabilir. Sigara dumanına maruz kalma tehlikeli miktarlarda serbest radikal üretir. Aşırı miktarlarda olursa hücresel hasara neden olabilir ve oksidatif strese yol açabilir (13). Oksidatif stres, kalp hastalığı, diyabet ve kanser dahil olmak üzere birçok rahatsızlıkla ilişkilidir. Araştırmalar, antioksidanlar açısından zengin gıdaları tüketmenin oksidatif stresi azaltabileceğini gösteriyor (14, 15, 16, 17). Bir çalışmada, fazla sigara içenlere günde 118 ml noni suyu verildi. 1 ay sonra, temel seviyelerine kıyasla iki yaygın serbest radikalde %30 azalma görüldü (18). Sigara dumanının kansere neden olduğu bilinmektedir. Tütün dumanından kaynaklanan bazı kimyasallar vücudumuzdaki hücrelere bağlanarak tümör büyümesine neden olabilmektedir (12, 13). Noni suyu, kansere neden olan bu kimyasalların seviyelerini azaltabilir. İki klinik çalışma, 1 ay boyunca günde 4 ons (118 ml) noni suyu içmenin, sigara içenlerde kansere neden olan kimyasalların seviyelerini yaklaşık %45 oranında azalttığını buldu (12, 19). Yine de noni suyu, sigara içmenin tüm olumsuz sağlık etkilerini ortadan kaldırmaz ve sigarayı bırakmanın yerine geçmemelidir.

Noni suyu, kolesterol seviyelerini düşürerek ve iltihabı azaltarak kalp sağlığını destekleyebilir

Kolesterolün vücudumuzda birçok önemli işlevi vardır, ancak aşırı belirli türleri kronik inflamasyon gibi kalp hastalığı riskini artırabilir (20, 21, 22). Bir çalışma, 1 ay boyunca günde 6,4 ons (188 ml) noni suyu içmenin toplam kolesterolü, LDL (kötü) kolesterol seviyelerini ve inflamatuar kan belirteci C-reaktif proteinini önemli ölçüde azalttığını buldu (23). Ancak, bu çalışmanın denekleri ağır sigara içicisiydi. Bu nedenle sonuçlar tüm insanlara genellenemez. Araştırma, noni suyundaki antioksidanların sigaranın neden olduğu yüksek kolesterol seviyelerini azaltabileceğini gösteriyor.

30 günlük ayrı bir çalışmada, sigara içmeyenlere günde iki kez 2 ons (59 ml) noni suyu verildi. Katılımcılar kolesterol düzeylerinde önemli değişiklikler yaşamadılar (24). Bu sonuçlar, noni suyunun kolesterol düşürücü etkisinin yalnızca ağır sigara içenler için geçerli olabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, noni suyu ve kolesterol hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Noni suyu egzersiz sırasında dayanıklılığı artırabilir

Noni suyu fiziksel dayanıklılığı artırabilir. Aslında, Pasifik Adalıları, uzun balık avı gezileri ve yolculukları sırasında noni meyvesi yemenin vücudu güçlendirdiğine inanıyordu (8). Birkaç çalışma, egzersiz sırasında noni suyu içmenin olumlu etkilerini göstermektedir. Örneğin, 3 haftalık bir çalışma, uzun mesafe koşucularına günde iki kez 3.4 ons (100 ml) noni suyu veya bir plasebo verdi. Noni suyu içen grup, ortalama yorgunluğa kadar geçen sürede %21’lik bir artış yaşadı, bu da dayanıklılığın arttığını gösteriyor (25). Diğer insan ve hayvan araştırmalarında yorgunlukla mücadele etmek ve dayanıklılığı artırmak amacıyla noni suyu içmenin benzer sonuçlar doğurduğu bulundu (8, 26). Noni suyuyla ilişkili fiziksel dayanıklılıktaki artış, muhtemelen antioksidanlarla ilgilidir. Noni suyu egzersiz sırasında meydana gelen kas dokusu zararını azaltabilir (8).

Noni suyu artrit ağrılarını hafifletebilir

2000 yılı aşkın bir süredir noni meyvesi, ağrı giderici etkileri nedeniyle geleneksel halk tıbbında kullanılmaktadır. Bazı araştırmalar şimdi bu yararı desteklemektedir. Örneğin, 1 aylık bir çalışmada, omurga dejeneratif artriti olan kişiler günde iki kez 0,5 ons (15 ml) noni suyu aldı. Noni suyu grubu, önemli ölçüde daha düşük bir ağrı skoru bildirdi, katılımcıların %60’ında boyun ağrısı tamamen düzeldi (27). Benzer bir çalışmada, osteoartritli kişiler günde 3 ons (89 ml) noni suyu aldı. 90 gün sonra, artrit ağrısının sıklığı ve şiddetinde önemli bir azalma ve aynı zamanda yaşam kalitesinde iyileşme yaşadılar (28). Artrit ağrısı sıklıkla artan inflamasyon ve oksidatif stres ile ilişkilidir. Bu nedenle, noni suyu iltihabı azaltarak ve serbest radikallerle savaşarak doğal ağrı kesici özelliği gösterebilir (1, 6).

Noni suyu bağışıklık sistemini destekleyebilir

Noni suyu C vitamini açısından zengindir. Örneğin, 3.5 ons (100 ml) Tahiti noni suyu, bu vitamin için günlük ihtiyacımızın yaklaşık %33’ünü karşılar. C vitamini, hücrelerimizi serbest radikal hasarından ve çevresel toksinlerden koruyarak bağışıklık sistemini destekler (29). Noni suyunda bulunan diğer birçok antioksidan- beta karoten gibi – bağışıklık sağlığını iyileştirebilir. 8 haftalık bir çalışma, günlük 11 ons (330 ml) noni suyu içen sağlıklı insanlarda bağışıklık hücre aktivitesinin arttığını ve oksidatif stres düzeylerinin daha düşük olduğunu buldu (6, 8, 9).

Ticari olarak başka sularla karıştırılarak satılan noni suyunun şeker oranı yüksektir

Noni suyu, markalar arasındaki değişkenlik nedeniyle yüksek miktarda şeker içerebilir. Dahası, genellikle çok tatlı olan diğer meyve sularıyla karıştırılır. Aslında, 3.5 ons (100 ml) noni suyu yaklaşık 8 gram şeker içerir. Araştırmalar, noni suyu gibi şekerli içeceklerin alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) ve tip 2 diyabet (30, 31, 32) gibi metabolik hastalık riskini artırabileceğini gösteriyor. Bu nedenle, ölçülü olarak noni suyu içmek en iyisidir.

Noni suyu vücutta nitrik oksit üretilmesini artırır

Nitrik oksit kardiyovasküler, nörolojik, immunolojik ve diğer pek çok sistemde farklı rolleri olan biyolojik bir düzenleyicidir. Nitrik oksit gaz formundadır ve insan vücudunda yaygın olarak bulunmaktadır. Merkezi sinir sisteminde nöronal(sinirlerle ilgili) işlevleri modüle eden bir ikincil mesajcı olarak işlev görür. Bu yönüyle, vücudumuzda bulunan 50 trilyon hücrenin birbirleriyle iletişim kurmasına yardımcı olmak üzere vücudun tamamında sinyal göndererek ürettirilen bir moleküldür. Nitrik oksitin birçok hücresel aktivitede önemli olduğu gösterilmiştir. Beyinde bulunan sinir hücreleri arasında bilgi aktarımı ile bellek ve davranışa yardımcı olunması, bağışıklık sisteminin bakterilerle savaşta ve tümörlere karşı savaşırken yardım etmesi, damarları genişleterek kan basıncını ayarlamaya destek olması, iltihaplanmayı azaltması, uyku kalitesini artırması, duyarlılığınızı arttırması (mesela koku hissi) bunlardan bazılarıdır.

Nitrik oksit son zamanlarda psikiyatride de sıkça sözü geçen bir nöromodulatördür. Psikiyatrik bozuklukların psikobiyolojisini açıklamada nitrik oksit ile ilgili deneysel ve klinik çalışmalar önemli yer tutmaktadır. Son 20 yılda nitrik oksit üzerinde 60.000’in üzerinde araştırma yapıldı ve 1998’de Nobel Tıbbı Ödülü, nitrik oksitin sinyal verme rolünü keşfeden üç bilim adamına verildi.  Bunlar kalp ve damar hastalıklarıyla (kardiyovasküler) ilgili araştırmalar yapan Robert F. Furchgott, Louis J. Ignarro ve Ferid Murad’a idi. Açıklamada, üç bilim adamının, ödüle “kardiyovasküler sistemdeki nitrik oksidin, belirtici molekül olmasıyla ilgili keşiflerinden dolayı” hak kazandıkları kaydedildi. Bu madde vücutta bulanan 40 bin km. uzunluğundaki kan damarlarını açık tutuyor. PubMed’te Nitrik Oksit ile ilgili 185 bin makale vardır (33). PubMed, bir biyomedikal veri tabanıdır. Sağlık bilimleri konusunda yapılan uluslararası çalışmalar, yayımlanan makaleler, en son gelişmeler bu siteden izlenebilmektedir.

2016 yılında Brezilya’da yapılan bir araştırmada noni suyunun vücutta nitrik oksit üretimini arttırdığı bulunmuştur (34).

Dozaj, güvenlik ve yan etkiler

Noni suyunun güvenliği konusunda çelişkili bilgiler vardır, çünkü sadece birkaç insan çalışmasında dozaj ve yan etkiler değerlendirilmiştir. Örneğin, sağlıklı yetişkinlerde yapılan bir çalışma, günde 750 ml’ye kadar noni suyu içmenin güvenli olduğunu göstermiştir (35). Bununla birlikte, 2005 yılında, noni suyu tüketen kişilerde birkaç karaciğer toksisitesi vakası bildirilmiştir. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) daha sonra meyveyi yeniden değerlendirdi ve tek başına noni suyunun bu etkilere neden olmadığı sonucuna vardı (36, 37, 38). 2009’da EFSA, genel nüfus için noni suyunun güvenliğini doğrulayan başka bir bildiri yayınladı. Bununla birlikte, EFSA uzmanları, bazı kişilerin karaciğer toksisitesi etkilerine karşı belirli bir duyarlılığa sahip olabileceğini bildirmiştir (39). Ek olarak, kronik böbrek hastalığı veya böbrek yetmezliği olan kişiler, potasyum açısından yüksek olduğu ve bu bileşiğin kanda güvenli olmayan seviyelerine yol açabileceği için noni suyundan kaçınmak isteyebilir (40). Ayrıca, noni suyu, yüksek tansiyonu tedavi etmek için kullanılan veya kan pıhtılaşmasını yavaşlatmak için kullanılan bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. Bu nedenle, noni suyu içmeden önce tıbbi danışmana danışmak önemlidir.

Özetle noni suyu genellikle güvenlidir. Bununla birlikte, böbrek sorunları olanlar ve belirli ilaçları alan kişiler bundan uzak durabilir. Ayrıca şeker oranı yüksek olabilir. Bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Ticari çeşitlerin genellikle diğer meyve suları ile karıştırıldığını ve şeker ilave edilebileceğini unutmamak gerekir. Sigara içenler için bazı faydalarının olduğu gösterilmesine rağmen, noni suyunun tütünle ilgili hastalıklar için önleyici bir önlem veya sigarayı bırakmanın yerine geçmemesi gerektiğini de hatırlamak da önemlidir. Genel olarak, noni suyu muhtemelen güvenlidir. Bununla birlikte, belirli ilaçlar alıyorsanız veya böbrek sorunlarınız varsa, tıbbi danışmana danışmak en iyisidir (41).

Kaynaklar:

1. Wang, M. Y., West, B. J., Jensen, C. J., Nowicki, D., Su, C., Palu, A. K., & Anderson, G. (2002). Morinda citrifolia (Noni): a literature review and recent advances in Noni research. Acta pharmacologica Sinica, 23(12), 1127–1141.
2. Lykkesfeldt, J., Michels, A. J., & Frei, B. (2014). Vitamin C. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 5(1), 16–18. https://doi.org/10.3945/an.113.005157
3. Kennedy D. O. (2016). B Vitamins and the Brain: Mechanisms, Dose and Efficacy–A Review. Nutrients, 8(2), 68. https://doi.org/10.3390/nu8020068
4. Heinicke RM. (1985). The pharmacologically active ingredient of noni. Pacific Tropical Botanical Garden Bulletin, 15:10-14.
5. Lobo, V., Patil, A., Phatak, A., & Chandra, N. (2010). Free radicals, antioxidants and functional foods: Impact on human health. Pharmacognosy reviews, 4(8), 118–126. https://doi.org/10.4103/0973-7847.70902
6. Dussossoy, E., Brat, P., Bony, E., Boudard, F., Poucheret, P., Mertz, C., Giaimis, J., & Michel, A. (2011). Characterization, anti-oxidative and anti-inflammatory effects of Costa Rican noni juice (Morinda citrifolia L.). Journal of ethnopharmacology, 133(1), 108–115. https://doi.org/10.1016/j.jep.2010.08.063
7. Chan-Blanco, Y. et al. (2007). The ripening and aging of noni fruits (Morinda citrifolia L.): microbiological flora and antioxidant compounds. Journal of the Science of Food and Agriculture, 87(9), 1710-1716.
8. West, B. J., Deng, S., Isami, F., Uwaya, A., & Jensen, C. J. (2018). The Potential Health Benefits of Noni Juice: A Review of Human Intervention Studies. Foods (Basel, Switzerland), 7(4), 58. https://doi.org/10.3390/foods7040058
9. Deng, S., West, B. J., Palu, ‘. K., & Jensen, C. J. (2011). Determination and comparative analysis of major iridoids in different parts and cultivation sources of Morinda citrifolia. Phytochemical analysis : PCA, 22(1), 26–30. https://doi.org/10.1002/pca.1246
10. Wang, M. Y., Peng, L., Jensen, C. J., Deng, S., & West, B. J. (2013). Noni juice reduces lipid peroxidation-derived DNA adducts in heavy smokers. Food science & nutrition, 1(2), 141–149. https://doi.org/10.1002/fsn3.21
11. Zhao, L. G., Zhang, Q. L., Zheng, J. L., Li, H. L., Zhang, W., Tang, W. G., & Xiang, Y. B. (2016). Dietary, circulating beta-carotene and risk of all-cause mortality: a meta-analysis from prospective studies. Scientific reports, 6, 26983. https://doi.org/10.1038/srep26983
12. Grosso, G., Stepaniak, U., Micek, A., Kozela, M., Stefler, D., Bobak, M., & Pajak, A. (2017). Dietary polyphenol intake and risk of type 2 diabetes in the Polish arm of the Health, Alcohol and Psychosocial factors in Eastern Europe (HAPIEE) study. The British journal of nutrition, 118(1), 60–68. https://doi.org/10.1017/S0007114517001805
13. Valavanidis, A., Vlachogianni, T., & Fiotakis, K. (2009). Tobacco smoke: involvement of reactive oxygen species and stable free radicals in mechanisms of oxidative damage, carcinogenesis and synergistic effects with other respirable particles. International journal of environmental research and public health, 6(2), 445–462. https://doi.org/10.3390/ijerph6020445
14. Liguori, I., Russo, G., Curcio, F., Bulli, G., Aran, L., Della-Morte, D., Gargiulo, G., Testa, G., Cacciatore, F., Bonaduce, D., & Abete, P. (2018). Oxidative stress, aging, and diseases. Clinical interventions in aging, 13, 757–772. https://doi.org/10.2147/CIA.S158513
15. Hajhashemi, V., Vaseghi, G., Pourfarzam, M., & Abdollahi, A. (2010). Are antioxidants helpful for disease prevention?. Research in pharmaceutical sciences, 5(1), 1–8.
16. Saha, S. K., Lee, S. B., Won, J., Choi, H. Y., Kim, K., Yang, G. M., Dayem, A. A., & Cho, S. G. (2017). Correlation between Oxidative Stress, Nutrition, and Cancer Initiation. International journal of molecular sciences, 18(7), 1544. https://doi.org/10.3390/ijms18071544
17. Lobo, V., Patil, A., Phatak, A., & Chandra, N. (2010). Free radicals, antioxidants and functional foods: Impact on human health. Pharmacognosy reviews, 4(8), 118–126. https://doi.org/10.4103/0973-7847.70902
18. Wang, M. Y., Lutfiyya, M. N., Weidenbacher-Hoper, V., Anderson, G., Su, C. X., & West, B. J. (2009). Antioxidant activity of noni juice in heavy smokers. Chemistry Central journal, 3, 13. https://doi.org/10.1186/1752-153X-3-13
19. Wang, M. Y., Peng, L., Lutfiyya, M. N., Henley, E., Weidenbacher-Hoper, V., & Anderson, G. (2009). Morinda citrifolia (noni) reduces cancer risk in current smokers by decreasing aromatic DNA adducts. Nutrition and cancer, 61(5), 634–639. https://doi.org/10.1080/01635580902825605
20. Ivanova, E. A., Myasoedova, V. A., Melnichenko, A. A., Grechko, A. V., & Orekhov, A. N. (2017). Small Dense Low-Density Lipoprotein as Biomarker for Atherosclerotic Diseases. Oxidative medicine and cellular longevity, 2017, 1273042. https://doi.org/10.1155/2017/1273042
21. Liu, J., Zeng, F. F., Liu, Z. M., Zhang, C. X., Ling, W. H., & Chen, Y. M. (2013). Effects of blood triglycerides on cardiovascular and all-cause mortality: a systematic review and meta-analysis of 61 prospective studies. Lipids in health and disease, 12, 159. https://doi.org/10.1186/1476-511X-12-159
22. Danesh, J., Whincup, P., Walker, M., Lennon, L., Thomson, A., Appleby, P., Gallimore, J. R., & Pepys, M. B. (2000). Low grade inflammation and coronary heart disease: prospective study and updated meta-analyses. BMJ (Clinical research ed.), 321(7255), 199–204. 
23. Wang, M. Y., Peng, L., Weidenbacher-Hoper, V., Deng, S., Anderson, G., & West, B. J. (2012). Noni juice improves serum lipid profiles and other risk markers in cigarette smokers. TheScientificWorldJournal, 2012, 594657. https://doi.org/10.1100/2012/594657
24. Palu et al. (2012). The Effects of Noni (Morinda citrifolia L.) Fruit Juice on Cholesterol Levels: A Mechanistic Investigation and An Open Label Pilot Study. Journal of Applied Pharmaceutical Science 2 (09), 25-30.
25. Palu et.al. (2008). Morinda citrifolia L. (noni) improves athlete endurance: Its mechanisms of action. Journal of Medicinal Plants Research, 2(7): 154-158
26. Ma, D. L., West, B. J., Su, C. X., Gao, J. H., Liu, T. Z., & Liu, Y. W. (2007). Evaluation of the ergogenic potential of noni juice. Phytotherapy research : PTR, 21(11), 1100–1101. https://doi.org/10.1002/ptr.2188
27. Akinbo, SRA. (2006). Comparative study of the effect of Morinda citrifolia (Noni) with selected physiotherapy modalities in the management of patients with cervical spondylosis. Nigerian Journal of Health and Biomedical Sciences, 5(2): 6-11.
28. Wang, M. Y. et al. (2011). Morinda citrifolia L. (noni) Improves the Quality of Life (QoL) in Adults with Osteoarthritis. Functional Foods in Health and Disease, 2: 75-90 .
29. Carr, A. C., & Maggini, S. (2017). Vitamin C and Immune Function. Nutrients, 9(11), 1211. https://doi.org/10.3390/nu9111211
30. European Commission-Food Safety. https://ec.europa.eu/food/index_en
31. Asgari-Taee, F., Zerafati-Shoae, N., Dehghani, M., Sadeghi, M., Baradaran, H. R., & Jazayeri, S. (2019). Association of sugar sweetened beverages consumption with non-alcoholic fatty liver disease: a systematic review and meta-analysis. European journal of nutrition, 58(5), 1759–1769. 
32. Imamura, F., O’Connor, L., Ye, Z., Mursu, J., Hayashino, Y., Bhupathiraju, S. N., & Forouhi, N. G. (2015). Consumption of sugar sweetened beverages, artificially sweetened beverages, and fruit juice and incidence of type 2 diabetes: systematic review, meta-analysis, and estimation of population attributable fraction. BMJ (Clinical research ed.), 351, h3576. https://doi.org/10.1136/bmj.h3576
33. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=nitric+oxide
34. Almeida-Souza, F., de Souza, C., Taniwaki, N. N., Silva, J. J., de Oliveira, R. M., Abreu-Silva, A. L., & Calabrese, K. (2016). Morinda citrifolia Linn. fruit (Noni) juice induces an increase in NO production and death of Leishmania amazonensis amastigotes in peritoneal macrophages from BALB/c. Nitric oxide : biology and chemistry, 58, 51–58. https://doi.org/10.1016/j.niox.2016.06.00
35. West, B. J., White, L. D., Jensen, C. J., & Palu, A. K. (2009). A double-blind clinical safety study of noni fruit juice. Pacific health dialog, 15(2), 21–32.
36. Stadlbauer, V., Fickert, P., Lackner, C., Schmerlaib, J., Krisper, P., Trauner, M., & Stauber, R. E. (2005). Hepatotoxicity of NONI juice: report of two cases. World journal of gastroenterology, 11(30), 4758–4760. https://doi.org/10.3748/wjg.v11.i30.4758
37. Millonig, G., Stadlmann, S., & Vogel, W. (2005). Herbal hepatotoxicity: acute hepatitis caused by a Noni preparation (Morinda citrifolia). European journal of gastroenterology & hepatology, 17(4), 445–447. https://doi.org/10.1097/00042737-200504000-00009
38. Opinion of the Scientific Panel on Dietetic products, nutrition and allergies [NDA]  related to the safety of noni juice (juice of the fruits of Morinda citrifolia) (2006) https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/376
39. The EFSA Journal (2009) Opinion on the safety of Tahitian Noni® ‘Morinda citrifolia (noni) fruit puree and concentrate’ as a novel food ingredient. 998: 1-16.
40. Mueller, B. A., Scott, M. K., Sowinski, K. M., & Prag, K. A. (2000). Noni juice (Morinda citrifolia): hidden potential for hyperkalemia?. American journal of kidney diseases : the official journal of the National Kidney Foundation, 35(2), 310–312. https://doi.org/10.1016/s0272-6386(00)70342-8
41. Zamarripa, M. (2019). What Is Noni Juice? Everything You Need to Know. https://www.healthline.com/nutrition/noni-juice