Tohum Bankacılığı ve Nadir Bitki Akademisi

Prof. Dr. Süleyman Süller

İnsanlık tarihinin büyük bir kısmı boyunca, tohum bankacılığı insanlığın hayatta kalması için önemli olmuştur. Mahsuller en az MÖ 9500’den bu yana evcilleştirilmiş olsa da, insanlar çok daha uzun süredir bitkileri kış ayları için topluyor, işliyor ve saklıyordu. Bazı tahminlere göre insanlar 20.000 yılı aşkın bir süredir tohumları topluyor ve kullanıyor.

O halde bugün Bitki Koruma Merkezi (CPC) tarafından yapılan tohum bankacılığının (gelecek için tohum toplama ve depolama işi) temel başlangıcının insanlığın temelinde olduğunu görüyoruz. 

Bitkileri Neden Korumalıyız?

Bitkiler olmasaydı biz olmazdık. Bitkiler yaşam kalitemizin ayrılmaz bir parçasıdır ve hayatta kalmamız için gereklidir. Bitkiler havayı, suyu ve toprağı temizliyor ve yeryüzündeki 7 milyar insan için yiyecek, giyecek, ilaç ve barınak sağlıyor. Bitkiler aynı zamanda güzellik, huzur ve giderek daha kaotik hale gelen bir dünyadan kaçış sağlayan, ölçülemez bir içsel değere sahiptir. Dünya ekosisteminin ayrılmaz bir parçası olan bitkiler ve onların inanılmaz çeşitliliği, bildiğimiz şekliyle yaşamı mümkün kılıyor.

Tohum Bankacılığı

Tohum bankacılığıyla alakalı olarak şu sorular cevap bekliyor: Yeterince tohum topladık mı? Bu tohumlar bizim onları kullanmamıza yetecek kadar uzun süre hayatta kalacak mı? Gelecek yıllarda daha fazla tohum elde edilebilsin diye hâlâ orada olan bitkileri koruduk mu? Bunlar ve diğer birçok husus, Bitki Koruma Merkezi ve onun bitki koruma uzmanları tarafından her yıl ele alınmaktadır.

CPC, 1984 yılında dünyadaki bitki koruma uzmanlarının gelecek nesiller için bitki çeşitliliğinin korunmasında anlamlı bir fark oluşturmak üzere bir araya gelmesiyle kuruldu. Temel amaç, bitki koruma bilimini ilerletmek ve en iyi uygulamaları mümkün olduğunca çok sayıda koruma uygulayıcısıyla açık ve etkili bir şekilde paylaşmaktı. 

Tohum saklamanın ötesinde, bitki koruma çok yönlüdür ve vahşi yaşamdaki popülasyonların izlenmesinden, bahçelerdeki ve/veya tohum bankalarındaki türlerin uzun vadeli yönetimine ve doğaya yeniden kazandırılmasına kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. CPC yönergeleri bu çabaların geniş yelpazesini kapsar ve tohumların toplanması ve saklanması, küçük numunelerden tohumların arttırılması ve ayrıca doku kültürü ve dondurularak muhafaza edilmesi gibi alternatif depolama ve çoğaltma yöntemlerinin kullanılması konusunda en son önerileri içerir. Bitkileri daha etkili bir şekilde kurtarmak için bu yönergeler uygulanırsa, onları bilime dayalı olarak yeterince anlamlı bir ölçekte kurtarabiliriz.

Nadir Bitki Akademisi

Popülasyonların ve türlerin zamansız yok oluşunu önlemek, bitki koruma eylemleri ve yönetimiyle mümkündür. Nadir bitki türlerinin, onları yok olmaya karşı savunmasız kılan özel özellikleri vardır. Bitki koruma koleksiyonları nadir türleri daha iyi anlamamıza yardımcı olur ve sonuçta türlerin doğal ortamlarda hayatta kalmasının sürdürülmesine yardımcı olabilir. Bitkilerin yok olmasını engellemek istiyorsak, daha fazla insanı iyi bitki koruma uygulamalarına dahil etmeye acil bir ihtiyaç var. Güncellenmiş CPC En İyi Uygulama Kılavuzları, nesli tükenmekte olan bitkilerin korunmasına yönelik en iyi bilimsel uygulamalar hakkındaki güncel bilgileri yansıtmaktadır. Bitki koruma programlarını genişletmek isteyen botanik kurumlarının önündeki engeller bu kılavuzlarla aşılabilir. CPC Nadir Bitki Akademisi’nin amacı, yeni ve deneyimli nadir bitki küratörleri (koleksiyon yöneticisi) için aktif bir iletişim ve öğrenme kanalı sağlamaktır. Bu kanal, en iyi uygulamaların yaygın şekilde anlaşılmasına ve benimsenmesine ve ayrıca bitki koruma zorlukları belirlendiğinde, bitki neslinin tükenmesin önlenmesine, türlerin vahşi doğada hayatta kalmasının desteklenmesine yarar.

Kaynak: Center for Plant Conservation – Saving Endangered Plants. Retrieved March 18, 2024, from https://saveplants.org/